Kastamonu’da bir köy evinde bulunan 100 yıllık el yapımı yorgan ve minder kılıfı, Anadolu’nun nadir dokuma motiflerini gün yüzüne çıkardı. Uzmanlar, bu desenlerin hem etnografik hem de kültürel açıdan önemli ipuçları sunduğunu belirtiyor.
Asırlık Kumaşlarda Geçmişin İzleri
Kastamonu’nun Araç ilçesine bağlı bir köyde, kullanılmayan bir sandıkta bulunan yorgan ve minder kılıfı, uzmanları heyecanlandırdı. Yaklaşık 100 yıl önce elde dokunduğu tahmin edilen kumaşların üzerinde yer alan motifler, daha önce belgelenmemiş desen örnekleri içeriyor. El işiyle işlenmiş bu kumaşların, dönemin sosyal yapısı, inanç sistemi ve günlük yaşantısına dair önemli ipuçları barındırdığı değerlendiriliyor.
Anadolu’nun Görsel Hafızası Yeniden Okunuyor
Buluntuyu inceleyen tekstil arkeologları ve etnografya uzmanları, desenlerin geometrik ve simgesel özellikler taşıdığını belirtiyor. Bazı motiflerin “nazarlık”, “bereket”, “kadın doğurganlığı” gibi anlamlar taşıdığı düşünülüyor. Renk skalasında ise doğal kök boyalarla elde edilmiş solmayan renklerin hâlâ canlılığını koruduğu gözlemlendi.
Uzmanlara göre bu motifler, Anadolu’nun görsel hafızası olarak kabul edilen dokuma kültürünün farklı bir boyutunu açığa çıkarıyor. Kayıtlara geçmeyen bu desenler, halk sanatı literatüründe yeni bir kaynak olarak değerlendirilecek.
El Dokuması Tekniklerle Hazırlanmış
Desenlerin işlendiği kumaşların tamamı, tezgâh dokuması olarak bilinen geleneksel yöntemle üretilmiş. Yorgan ve minder kılıflarının kenar kısımlarında görülen simetrik işlemeler, bölgenin dokuma üslubuna özgü detaylar içeriyor. İncelemelere göre bu işlemeler, kadınlar tarafından çeyiz hazırlıkları sırasında yapılmış ve evlilik sonrası sandıklarda saklanmış.
Bu parçaların üretiminde kullanılan pamuklu ve keten bazlı ipliklerin dağ köylerindeki yerel üreticiler tarafından işlendiği tahmin ediliyor. Aynı zamanda kumaş dokusundaki düzgünlük, bu üretimlerin maharetli ellerden çıktığını ortaya koyuyor.
Kültürel Mirasın Kayıt Altına Alınması İçin Çalışma Başlatıldı
Kastamonu Valiliği ve Kültür Müdürlüğü, bu nadir eserlerin belgelenmesi ve korunması için hızlı bir çalışma başlattı. Kumaşlar detaylı şekilde fotoğraflandı, desenler dijital ortama aktarıldı. Ayrıca, desenlerin kökenini ortaya çıkarmak amacıyla yaşlı köy sakinleriyle sözlü tarih çalışmaları yapılmaya başlandı.
Uzmanlar, bu tür buluntuların sadece sanat tarihi açısından değil, geleneksel yaşam biçimleri ve halk inançları açısından da önemli veri sunduğuna dikkat çekiyor. Desenlerin bazıları bugüne kadar hiçbir katalogda yer almamış durumda.
Desenler İlham Kaynağı Olabilir
Moda ve tekstil tasarımı alanında çalışan birçok sanatçının da bu tür motifleri yeniden üretim süreçlerine dâhil etmek üzere girişim başlattığı bildirildi. Özellikle sürdürülebilir ve yerli üretim odaklı tasarım akımlarının, bu gibi desenleri güncel koleksiyonlarda kullanma potansiyeli bulunuyor.
Bu bağlamda, Kastamonu’da ortaya çıkarılan asırlık desenlerin yalnızca bir nostalji öğesi değil, geleceğin kültürel tasarımlarına yön verebilecek bir kaynak olduğu belirtiliyor.
Unutulmuş Desenler Gün Yüzüne Çıkıyor
Köy sandıklarında yıllarca saklı kalan bu dokuma ürünleri, Türkiye’nin farklı bölgelerinde hâlâ keşfedilmeyi bekleyen yüzlerce benzer örneğin varlığına da işaret ediyor. Kastamonu’daki bu keşif, yerel halkın değerli hatıralarını hem korumak hem de bilimsel olarak belgelemek adına önemli bir örnek teşkil ediyor.
Gelecek dönemde bu kumaşların bir müze koleksiyonuna kazandırılması ya da özel sergilerde tanıtılması hedefleniyor. Böylece Anadolu’nun unutulmaya yüz tutmuş motifleri, hem ulusal hem uluslararası kültür sahnesinde yeniden yer bulma şansı yakalayacak.
